Kindermishandeling

Wat is kindermishandeling?

 

De meeste ouders of verzorgers zouden het mishandelen hun kind niet met opzet doen. Vaak kunnen zij de zorg voor hun kind niet aan door eigen problemen of weten niet goed wat hun kind nodig heeft.

Kindermishandeling vindt meestal binnen de huiselijke kring plaats. Het wordt daarom ook huiselijk geweld genoemd. Kinderen kunnen ook op andere plekken misbruikt of mishandeld worden, denk hierbij aan het kinderdagverblijf, op school of op de sportclub.

In de Wet op de Jeugdzorg wordt kindermishandeling als volgt omschreven: "Kindermishandeling is elke vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief, opdringen waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel." (Augeo Foundation)

Kinderen kunnen door volwassene buitenshuis of thuis mishandeld, verwaarloosd of seksueel misbruikt worden. Hier kunnen zij ernstige schade door oplopen. Dit kan lichamelijke schade zijn, denk hierbij aan blauwe plekken of brandwonden. Maar het kind kan ook psychische schade oplopen. Vaak zie je die schade niet direct. Er worden elk jaar in Nederland ruim 199.000 kinderen mishandeld.
(Augeo Foundation)

 

‘Kindermishandeling is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is. Dus niet alleen lichamelijk geweld, maar ook bijvoorbeeld emotionele mishandeling of verwaarlozing vallen eronder.’ (Rijksoverheid)

 

Vormen van kindermishandeling

• Lichamelijk mishandeling

Er is sprake van lichamelijk mishandeling wanneer een volwassene een kind slaat.

• Emotionele of geestelijk mishandeling

Er is sprake van emotionele of geestelijk mishandeling wanneer een volwassene een kind regelmatig vernederd, uitscheldt of bang maakt.

• Lichamelijke verwaarlozing

Er is sprake van lichamelijke verwaarlozing wanneer een kind niet de verzorging krijgt die hij nodig heeft.

• Emotionele of geestelijke verwaarlozing

Er is sprake van emotionele of geestelijke verwaarlozing wanneer een kind een doorlopend tekort heeft aan positieve aandacht. Ieder kind heeft recht op liefde, geborgenheid en warmte van de ouders/verzorgers. Ook kinderen die getuigen zijn van geweld tussen ouders/verzorgers, vallen onder emotionele of geestelijke mishandeling.

• Seksueel misbruik

Seksuele aanrakingen van een volwassene bij een kind en dit opdringt.

 

(Rijksoverheid)

Cijfers

Landelijk

2010

(Nederlands Jeugdinstituut)

Kindermishandeling onder scholieren

 

Basisonderwijs

Bijna 27% van de leerlingen van groep 7/8 van het regulier basisonderwijs heeft ooit in zijn leven met één of meerdere vormen van kindermishandeling te maken gehad.

In het onderzoek gaat het om emotionele en lichamelijke verwaarlozing en mishandeling, getuige zijn van geweld tussen ouders en/of seksueel misbruik.

Ruim 13% van de kinderen geeft aan één vorm van mishandeling mee te hebben gemaakt.

Verwaarlozing komt het meeste voor. Deze gegevens zijn afkomstig van zelfrapportage onderzoek naar ingrijpende jeugdervaringen van basisschool leerlingen.

(Nederlands Jeugdinstituut)

Registratiegegevens Advies- en Meldpunten Kindermishandeling

(Nederlands Jeugdinstituut)

Kindertelefoon

 

Interview stagiaire Kindertelefoon

 

Vragen;

• Wat is uw ervaring met Kindermishandeling op uw werk?
• Welke stappen onderneemt u als u een vermoeden heeft van Kindermishandeling?
• Op welke manier handelt u preventief?

 

- 'Op mijn stage bij de kindertelefoon krijgen we veel kinderen aan de telefoon of op de chat die mishandeld worden. Dit verschilt van psychische mishandeling tot lichamelijk. kinderen zien het zelf niet altijd in dat ze mishandeld worden en je merkt ook dat kinderen vaak loyaal zijn naar hun ouders, zoals bijv: mijn vader is ook wel heel lief.'

- 'Als ik het vermoeden heb dat een kind wordt mishandeld, vertel ik het kind dat ik me zorgen maak over hem of haar, ik vraag wat het kind daarvan vindt. ik vraag ook of het kind het probleem graag wilt oplossen en zo ja kunnen wij de kinderen verwijzen naar veilig thuis. Vooraf gaande veilig thuis zorg je eerst dat het kind eerst andere dingen heeft geprobeerd, als dat niet heeft gewerkt kunnen wij ze doorverbinden naar veilig thuis of kunnen ze zelf contact met veilig thuis.'

- 'Wij proberen de kinderen bewust te maken van de ernst van de zaak en ook dat zij er niks aan kunnen doen dat zij mishandeld worden, maar dat de schuld bij de ouder ligt. Wij proberen in het gesprek het kind veel complimenten te geven en veiligheid te bieden zodat het kind zich zekerder gaat voelen. Door veilig thuis in te schakelen proberen wij het probleem op te lossen en erger te voorkomen.'

 

Bron: Merle van Dorp, stagiaire Kindertelefoon

Meldcode

Relatie kindermishandeling en passend onderwijs

Het verschil tussen regulier en passend onderwijs is niet toepassing als het gaat om kindermishandeling.

Kindermishandeling komt overal voor, het onderwijs, dagelijks leven, sportclubs en nog veel meer plekken. Kindermishandeling komt wel in verschillende vormen voor maar past zich niet aan aan de locatie. In dit geval regulier of passend onderwijs.

Kindermishandeling komt op beide onderwijssoorten voor en wordt op dezelfde manier voorkomen en behandeld. Er zijn geen verschillende aanpakken voor de beide onderwijssoorten, in beide situaties is het reëel.

Relatie kindermishandeling en preventief handelen

Wanneer een kind in je groep wordt mishandeld hoor je als leerkracht dit te signaleren en hulp in te schakelen. 

Wanneer een kind slachtoffer is van kindermishandeling kan hij/zij op verschillende manieren reageren. 

Het kind kan agressief, terughoudend of opvallend gedrag vertonen. 

Hoe ga je hier als leerkracht mee om en voorkom je dit gedrag?

Doordat je als leerkracht weet wat de thuissituatie van een kind is, weet je ook welk gedrag je zou kunnen verwachten van een kind. Je kan het gedrag verklaren. Dit is de eerste stap, waarom gedraagt een kind zich zo?

Daarna ga je met het kind in gesprek over de volgende onderwerpen:

- De situatie;

- Gevoelens van het kind;

- Wat wil het kind wat je doet om hem/haar te helpen?;

- Wat wil jij al leerkracht doen voor het kind;

- Zorg voor een veilig gesprek en dring je niet op.

 

Op deze manier handel je, in hoeverre dit kan, preventief voor ongewenst gedrag binnen kindermishandeling.

 

Preventief handelen kindermishandeling

‘Voorkomen is beter dan genezen’

Deze uitspraak komt velen bekend voor. Echter is deze nergens zo goed van toepassing als bij het onderwerp kindermishandeling.

Kindermishandeling moet gesignaleerd worden, behandeld en gestopt worden.

Maar misschien vind je deze volgorde beter;

• Voorkomen
• Signaleren
• Stoppen

 

De toename van meldingen wordt veroorzaakt doordat beroepskrachten beter en meer signaleren.

Hiervoor is daadkracht en doorzettingsvermogen nodig.

 

‘Opvoedondersteuning speelt een sleutelrol om kindermishandeling te voorkomen.’ (Rijksoverheid, 2012-2016)

 

Met opvoedingsondersteuning worden de opvoed vaardigheden van ouders versterkt en ontwikkeld. Zo wordt het risico dat een ouder een kind mishandeld verlaagd. Daarom wil de rijksoverheid per gemeente zoveel mogelijk ouders ondersteunen bij de opvoeding van hun kinderen. Dit is de taak van Centrum voor Jeugd en Gezin.

Het doel is dat elk CJG opvoedondersteuning aanbiedt die gericht is op de preventie van kindermishandeling.

 

De manier waarop de professionals dit met ouders bespreekbaar maken is van groot belang. Wanneer het tonen van een video over de gevolgen die het schudden van een baby kan hebben (het shaken babysyndroom) aan ouders die hun eerste kind verwachten, dit vergt goede begeleiding door professionals.

 

Er wordt aangetoond dat wanneer ouders van te voren informatie krijgen over de opvoeding van kinderen, kindermishandeling voorkomen kan worden. Doordat het van te voren wordt aangeboden zullen ouders het accepteren en niet het gevoel krijgen dat ze iets fout hebben gedaan.

 

De gemeentes krijgen gerichte ondersteuning voor risicogezinnen.

 

“Het risico op kindermishandeling is ruim acht keer groter in gezinnen met zeer laag opgeleide ouders, terwijl werkloosheid van beide ouders het risico bijna vijf keer vergroot. … Verder is het risico op mishandeling groter in éénoudergezinnen, in gezinnen met drie of meer kinderen en in stiefgezinnen”. (Rijksoverheid, 2012-2016)

 

Een andere risicogroep zijn gezinnen met een verstandelijke, lichamelijke of visuele beperking. Deze kinderen zijn extra kwetsbaar. Wanneer een risicogroep gericht aandacht krijgt, kan dit een positief effect hebben.

De praktijk

Ik heb veel kennis opgedaan over het onderwerp kindermishandeling. Ik weet nu wat er van mij als toekomstige leerkracht word verwacht. Ik weet nu hoe ik het moet signaleren en welke stappen ik moet volgen om het te melden.

Dit is nog maar het begin, maar wel het begin om kindermishandeling te signaleren en te laten stoppen.

Als toekomstige leerkracht weet ik nu waar ik op moet letten, zo is de kans kleiner dat ik rode vlaggen in mijn klas zal missen.

 

De meldcode geeft mij een houvast binnen het melden van kindermishandeling. Als ik deze stappen volg heb ik altijd iets om mij te verantwoorden waarom ik zo heb gehandeld. Door de meldcode handel ik volgens de goede manier.

Ik ben bekend met de meldcode en weet waar ik op moet letten om de signalen te herkennen, dit geeft een stukje zekerheid voor mij als leerkracht.

Ik heb voor dit thema gekozen om mij hier meer in te verdiepen en geen signalen te missen. Het welzijn van de kinderen in je klas is een erg belangrijke factor. Deze kennis en ervaring kan ik meenemen binnen het onderwijs.